به گزارش روابط عمومی و بین‌الملل، دومین پیش‌نشست چهارمین کنگره بین‌المللی بزرگداشت بانو مجتهده امین در جامعه‌الزهرا علیهاالسلام با عنوان «سبک زندگی معنوی، علمی و شخصی بانو مجتهده امین» همزمان با جلسه درس اخلاق روز یکشنبه ۱۵ مهرماه با حضور اساتید، طلاب و کارمندان مراکز و مدارس علمیه در تالار بیداری اسلامی برگزار شد.

در این پیش نشست که از سوی معاونت پژوهش و با همکاری اداره کل امور تربیتی جامعه‌الزهرا علیهاالسلام برگزار شد، سرکار خانم مرادی مسئول کانون فرهنگی بانو مجتهده امین در تهران و دبیر اجرایی همایش؛ سرکار خانم طاهری از اساتید و فعالان کانون فرهنگی بانو مجتهده امین تهران، سرکار خانم الهی پور نماینده مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران، سرکار خانم مها قُبِیسی از کشور لبنان و سرکار خانم رکسانا الیزابت از کشور آرژانتین به عنوان میهمانان ویژه این برنامه حضور داشتند.

سرکار حاجیه خانم صفاتی از شاگردان بانو مجتهده امین و سرکار خانم ناهید طیبی استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام که سخنرانان این برنامه بودند، به تبیین سبک زندگی معنوی، علمی و شخصی بانو مجتهده امین پرداختند.

در ابتدای نشست، سرکار خانم هاشمی دبیر علمی پیش نشست به بیان مقدمه ای پیرامون چهارمین کنگره بین‌المللی بزرگداشت مقام علمی و معنوی بانو مجتهده امین پرداخت که به همت کانون فرهنگی مجتهده بانو مجتهده امین و با همکاری وثیق جامعه‌الزهرا سلام‌الله‌علیها روزهای ۲۴ و ۲۵ آبان ماه در مشهد برگزار می‌شود.

دبیر عملی پیش نشست با بیان اینکه معاونت پژوهش جامعه‌الزهرا علیهاالسلام برنامه‌های علمی متعددی برای روز برگزاری کنگره در نظر گرفته است، گفت: نزدیک صد نفر از پژوهشگران جامعه‌الزهرا علیهاالسلام دست به قلم شدند و برای این کنگره مقالات علمی تألیف کردند.

هاشمی با اشاره به برگزاری سه پیش نشست در راستای برگزاری این کنگره، یادآور شد: نخستین پیش نشست جامعه‌الزهرا علیهاالسلام با موضوع «مؤلفه‌های به زیستی از دیدگاه بانو مجتهده امین» هفته گذشته برگزار شد و سومین پیش نشست هم با موضوع «تحلیل و بررسی معادشناسی بانو مجتهده امین» روز یکشنبه 22 مهرماه در پژوهشگاه برگزار می‌شود.

وی با بیان اینکه بانو مجتهده امین شخصیتی جهانی است، سؤالاتی درباره این نشست مطرح کرد که سخنرانان نشست به این سؤالات پاسخ دادند.

نخستین پرسش در این پیش نشست، درباره سبک زندگی معنوی بانو مجتهده امین بود

بانو مجتهده صفاتی در پاسخ به این سؤال با بیان اینکه بانو مجتهده امین شخصیتی ویژه است که در ابعاد مختلف درخشش داشته، اظهار داشت: در عصری که بانوان نه تنها ظهور و بروزی از مسائل علمی نداشتند، بلکه رجال هم از مسائل علمی چندان بهره مند نبودند، بانو مجتهده امین از نقطه نظر علمی در اوج اقتدار علمی است و افق علمی را درمی‌نوردد.

وی افزود: بانو مجتهده امین مدتی پس از تحصیلات و فراگیری علوم اسلامی و کوشش و جهد زیاد به درجه اجتهاد نائل می‌شود.

نویسنده کتاب «معاد از دیدگاه قرآن» تصریح کرد: نگاه بانو مجتهده امین به مسائل اسلامی در حوزه‌های مختلف معقول و منقول و در حوزه فقه و حدیث قابل توجه است و ما درخشش ایشان را در حوزه معرفتی مشاهده می‌کنیم که حاصل کارهای ایشان کتبی است که امروز برای ما به یادگار مانده است.

بانو مجتهده صفاتی به کتاب‌های بانو مجتهده امین اشاره کرد و یادآور شد: اربعین الهاشمیة (عربی)، تفسیر مخزن العرفان (فارسی)، نفحات الرحمانیة فی الواردات القلبیة (عربی)، معاد یا آخرین سیر بشر و سیر و سلوک در روش اولیاء و طریق سیر سعداء از جمله آثار این بانوی بزرگوار است که معرفت‌هایی که به آن دست یافته بود، در کتب ایشان منعکس شده است.

وی تصریح کرد: فراگیری علوم اسلامی در حوزه‌های مختلف تفسیر، کلام، فلسفه، حدیث و غیره، پیش مقدمه ای برای اوج انسان  و به کمال رسیدن است و بانو مجتهده امین با علم به این موضوع به اوجی از کمال رسیدند که مردان انگشت شماری به این اوج رسیدند.

استاد سطح عالی حوزه علمیه خواهران بیان داشت: حاج آقا رحیم ارباب که در اصفهان معروف بودند، زمانی که کتاب «نفحات الرحمن» بانو مجتهده امین را مشاهده می‌کند به عالمی می‌گوید این کتاب را بخوانید و ببینید این زن به چه مقامی دست یافته است.

وی تأکید کرد: ما ابعاد علمی این بانوی بزرگوار را نادیده نمی گیریم و برای آن ارزش بالایی قائل هستیم، اما رسیدن به اوج معرفتی کار هر فردی نیست، آنچه در زندگی این بانوی بزرگوار اهمیت دارد، این است که ایشان فهمیده بود چه کار می‌کند، فهمیده بود برای چه به این دنیا آمده و آن را دنبال کرد و اگر ما بدانیم برای چه به این دنیا آمدیم و چه باید بکنیم، حتما به نتیجه می‌رسیم.

بانو مجتهده صفاتی افزود: همه ضعف ما این است که به توحید نرسیدیم و شناخت ما نسبت به مبدأ و توحید کامل نیست؛ اگر بخواهیم به کمال برسیم و فنای فی الله برای ما حاصل شود، باید بدانیم که تمام دنیا و عوالم هستی بدون خداوند معنا ندارد و رسیدن به این جایگاه بسیار مهم است.

وی با بیان اینکه بانو مجتهده امین، فنای فی الله را ادراک کرده بود، گفت: ما باید بر عمر بربادرفته خود نسبت به شناخت خداوند و دل دادن به ذات مقدس الهی افسوس بخوریم.

نویسنده کتاب «معاد از دیدگاه قرآن» به طلاب توصیه کرد که کتب بانو مجتهده امین را چند بار مرور کنند و در ادامه عنوان کرد: بنابر نظر علمای عرفان و بانو مجتهده امین، ما هفت جایگاه و منزلگاه را باید طی کنیم تا به مقام لقاءالله برسیم، همانطور که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلي‏ رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقيهِ؛ تو با تلاش و رنج بسوی پروردگارت می‌روی و او را ملاقات خواهی کرد».

وی با اشاره به اینکه تلاش شما برای رسیدن به خداوند باید بدون وقفه باشد، افزود: انسان از انیس گرفته شده و انس اهل ایمان به زندگی این است که به ملاقات خداوند برسند و برای رسیدن به خداوند باید از وسیله مناسب استفاده کرد، انسان‌هایی که از صراط عبور می‌کنند، برخی با سرعت نور و برخی پیاده حرکت می‌کنند و برخی نیز اصلا حرکت نمی کنند.

بانو مجتهده صفاتی با بیان اینکه این دنیا صراط ما است، گفت: شما وظیفه دارید هم خودتان عمل کنید و به دیگران بیاموزید که لقای الهی در سایه انجام تکالیفی است که خداوند برای ما معین کرده پس دنبال کارهای ناشدنی و عرفای‌های کاذب نروید.

وی با تصریح بر اینکه تنها در سایه انجام تکالیفی که شارع مقدس برای ما معین کرده می‌توانیم به لقای الهی دست پیدا کنیم، گفت: لازمه تکلیف به زحمت افتادن است، اما انگیزه مکلف که خداوند متعال است، رحمت، محبت و لطف به عبادش بوده است.

استاد سطح عالی حوزه علمیه خواهران یادآور شد: هدف دیگر تکالیف الهی، توسعه نفس انسانی است تا انسان در سایه انجام تکالیف الهی آنچنان وسیع شود که به لقای الهی برسد و هنر مهم بانو مجتهده امین این بود که نفس خود را توسعه داد.

وی با بیان اینکه انجام تکالیف الهی، حلقه مفقوده جامعه کنونی است، تأکید کرد: امروز بسیاری افراد جامعه تکلیف مدار نیستند و تکالیف الهی را فراموش کردند، به همین خاطر تصور می‌کنند که تنها راه حل مشکلات، ایجاد طرح و لایحه و غیره است، حال آنکه انسان وقتی توسعه در نفس پیدا کرد و الهی شد، بهشتی می‌شود.

بانو مجتهده صفاتی با اشاره به آیه 21 سوره حدید که خداوند می‌فرماید: «سابِقُوا إِلي‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّکُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها کَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ ذلِکَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظيمِ»، افزود: مسابقه ای در دنیا به وجود دارد که آن مسابقه، حرکت به سوی مغفرت الهی است.

وی با اشاره به اهمیت  تکلیف محوری در تمام عرصه‌های زندگی، تأکید کرد: این مقام رسیدن به بهشت لقای الهی در سایه انجام تکالیف برای ما حاصل می‌شود و بانو به تکالیف الهی سخت معتقد بود.

در ادامه این پیش نشست، این سؤال مطرح شد که آیا بانو مجتهده امین در مسیر معرفت توحیدی، استادی هم داشتند یا نه؟

سرکار خانم ناهید طیبی استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام در پاسخ به این سؤال اظهار داشت: بانو مجتهده امین در برهه ای از تاریخ زندگی کردند که ویژگی‌های خاصی داشت، از جمله بستر مناسبی از نظر دینداری وجود نداشت و زنان از نظر فرهنگی و اجتماعی جایگاه مناسبی نداشتند.

وی افزود: با توجه به شخصیت فردی و ارتباطات متعالی و شخصیت متعالی که بانو مجتهده امین داشت، این بانوی گرامی احیاگر فرهنگ دینی بود.

استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام ادامه داد: در مسیر حق، عده ای با استاد پیش می‌روند و بسیاری از افت و خیزهای فرد با راهنمایی‌های استاد جبران می‌شود که اهمیت زیادی دارد و باعث می‌شود که انسان در دام عرفان‌های کاذب گرفتار نشود.

استاد طیبی یادآور شد: معمولا افراد استاد دارند و از محضر استاد بهره مند می‌شوند، اما عقل هم چراغ اولیه و استاد اولیه انسان است و درباره بانو مجتهده امین همانطور که خداوند در آیه 29 سوره انفال می‌فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا إِن تَتَّقُوا اللَّهَ يَجعَل لَكُم فُرقانًا»؛ اگر کسی تقوای الهی داشته باشد، برای او فرقان ایجاد می‌شود و مهارت جدا کردن حق و باطل را کسب می‌کند و حقایق هستی را درک می‌کند، این موضوع صدق می‌کند.

وی با اشاره به اینکه اگر کسی تقوای الهی داشته باشد، دریچه‌ها به سوی او باز می‌شود، تصریح کرد: بانو مجتهده امین به واسطه عقل و نفس مطمئنه، عرفان صحیح را طی کرد و قدرت فهم حق از باطل را به خاطر تقوای الهی داشت و همین مسئله باعث شد انسانی متعالی و فردی معنوی برای جامعه خود باشد.

استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام یادآور شد: البته بانو مجتهده امین برای دروسی چون ادبیات عرب، فقه و فلسفه اساتیدی داشتند که اساتیدی که گزینش می‌کردند، تنها فقه نمی گفتند، بلکه فقه، فلسفه و کلام آمیخته با عرفان را آموزش می‌دادند.

وی به خانواده بانو مجتهده امین اشاره کرد و گفت: پدر و همسر بانو مجتهده امین، قطب‌های اقتصادی در اصفهان بودند و خانواده متمولی داشتند، اما ایشان جهیزیه خود را به مرور می‌فروختند و مبالغی که به دست می‌آورند برای کمک به فقرا، جهیزیه دختران و بخشی را برای علم و دانش صرف می‌کردند.

استاد طیبی به مقایسه دیدگاه نظیره زین الدین و بانو مجتهده امین که هم عصر بودند، پرداخت و گفت: نظیره زین الدین در تألیفات خود، نگاه فمنیستی دارد اما نگاه بانو مجتهده امین در همه مباحث نگاه فراجنسیتی است.

وی افزود: بانو مجتهده امین آنجا که باید مبحث زن و مرد و تفاوت زن و مرد را مطرح می‌کردند معتقد بودند که عقل یک مزیت و امتیاز برای زن و مرد است و از زن و یا نه مرد دفاع نمی کرد، بلکه انسان محور بود؛ زین الدین، برتری زن بر مرد را با 10 دلیل اثبات می‌کند، حال آنکه بانو مجتهده امین اثبات می‌کند که زن و مرد از نظر عقلی با هم تفاوتی ندارند.

در ادامه، سؤالی درباره سبک زندگی شخصی بانو مجتهده امین مطرح شد که چگونه بانو مجتهده امین از عهده وظیفه همسری و مادری بر می‌آید؟

بانو مجتهده صفاتی در پاسخ به این سؤال بیان داشت: وقتی انسان، بنده خداوند می‌شود و به عبودیت و بندگی می‌رسد، کارهای او هم به نتیجه می‌رسد، بانو مجتهده امین در تمام ابعاد زندگی، بندگانی می‌کند و حقیقت و روح عبودیت در وجود ایشان زنده می‌شود.

وی یادآور شد: در روایات داریم که شبانه روز خود را تقسیم کنید، ساعتی را برای مناجات با خداوند، ساعتی را برای کار و معیشت، ساعتی را برای معاشرت و ساعتی رابرای لذت‌های حلال اختصاص دهید که بانو مجتهده امین به این مسئله توجه داشت.

استاد سطح عالی حوزه علمیه خواهران ادامه داد: ویژگی مهم بانو مجتهده امین این بود که وظیفه محور و تکلیف محور بود و نسبت به توحید شناخت مناسبی پیدا کرده بود و پشت سر اولیای الهی حرکت می‌کرد.

وی تصریح کرد: بانو مجتهده امین هم در حوزه خانواده و هم در حوزه مباحث علمی بسیار قوی عمل می‌کرد، رعایت حقوق دیگران و رعایت حقوق شهروندی برای ایشان مهم بود، همچنین حقوق همسر و فرزندان، حق شاگرد و استاد را رعایت می‌کرد.

بانو مجتهده صفاتی با بیان اینکه روح عبودیت و بندگی در بانو مجتهده امین زنده شده بود، تأکید کرد: اگر کسی رشد فکری پیدا کند، دیگر نگاه جنسیتی ندارد  و بانو مجتهده امین به این اوج رسیده بود که هیچ چیزی را برای خود نمی دانست.

وی یادآور شد: بانو مجتهده امین صاحب 9 فرزند می‌شود که 8 تن از فرزندان ایشان از دنیا می‌رود، در عرض دو هفته دو فرزندش از دنیا رفتند، اما ایشان در جایی نقل می‌کند زمانی که سیلاب اشک از چشمانم سرازیر شد ناگهان به یاد فرمان الهی افتادم که خداوند به حضرت ابراهیم علیه السلام فرمود: «إِذْ قَالَ لَهُ رَبُّهُ أَسْلِمْ ۖ قَالَ أَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعَالَمِينَ؛ در آن هنگام که پروردگارش به او گفت: اسلام بیاور! (و در برابر حق، تسلیم باش! او فرمان پروردگار را، از جان و دل پذیرفت؛ و) گفت: «در برابر پروردگار جهانیان، تسلیم شدم»؛ این آیه آبی روی آتش بود و سوز دل من کاملا خوابید و احساس کردم که بسان خلیل، عاشق خدا هستم.

قابلیت جمع بین عالم و عارف بودن بانو مجتهده امین با وظایف همسرانه و مادرانه از دیگر سؤالات مطرح شده در این پیش نشست بود.

سرکار خانم طیبی در این باره، عنوان کرد: همسر ایشان مردم متمولی بودند، اما سواد اندکی داشت و این بانوی بزرگوار در مقابل همسر خود کاملا متواضع بود و کاملا طبق دستورات اسلام با ایشان رفتار می‌کرد.

استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام با بیان اینکه بانو مجتهده امین در حوزه خانواده نیز وظیفه محور و تکلیف مدار بود، گفت: ما باید به این عبودیت و بندگی دست پیدا کنیم و آن در سایه اتصال به اهل بیت علیهم‌السلام حاصل می‌شود.

طیبی افزود: ما باید قلب خود را نورانی کنیم و اگر به اهل بیت علیهم‌السلام وصل شدیم، خداشناس و توحیدشناس می‌شویم و بانو مجتهده امین اینگونه بودند.

وی یادآور شد: بانو این دعا را بسیار می‌گفتند: «إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الِانْقِطَاعِ إِلَیْکَ وَ أَنِرْ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِیَاءِ نَظَرِهَا إِلَیْکَ، حَتَّى تَخِرَقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ، فَتَصِلَ إِلَى مَعْدِنِ الْعَظَمَةِ وَ تَصِیرَ أَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَةً بِعِزِّ قُدْسِک‏».

در پایان سؤالی مبنی بر عناوین پژوهشی قابل طرح بر اساس دیدگاه بانو مجتهده امین در موضوع سبک زندگی اسلامی مطرح شد؟

سرکار خانم طیبی استاد و پژوهشگر جامعه‌الزهرا علیهاالسلام بیان داشت: یکی از عوامل افسردگی، کمبود سرمایه‌های معنوی است، همچنین اگر ظرفیت‌های معنوی انسان پایین باشد، انسان دچار افسردگی می‌شود.

طیبی افزود: وقتی درباره بانو مجتهده امین تحقیق می‌کردم، مصداق کامل آیه «إِنَّ الَّذِينَ قَالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا» بود، یعنی ظرفیت معنوی و سرمایه معنوی بانو مجتهده امین آنچنان بالا رفته بود که استقامت پیدا کرده بود.

وی تصریح کرد: ما یک منظومه فکری، رفتاری و شخصیتی در وجود بانو مجتهده امین می‌بینیم که این منظومه در همه جا سازگاری دارد، از جمله بانو مجتهده امین در بحث معنویت و سبک زندگی معنوی، مسائل بسیار سنگین معنوی را در وجود خود حل کرده است و یا در جایگاه همسری چنان حق همسر را ادا می‌کردند که هیچ گاه از وظیفه همسری کوتاهی نکردند و هیچ خلأیی در زندگی ایشان وجود نداشت.

استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام اظهار داشت: بانو مجتهده امین به گونه ای زندگی کرد که حق همسر و حق نسل آینده را به خوبی ادا کرد، ایشان همچون شهید مطهری(ره) درد شناس و جریان شناس در زمان خود بود.

طیبی افزود: در زمانی بودند که کشف حجاب وجود داشت، بانو مجتهده امین یک حرکت سلبی بسیار زیبا می‌کند، ایشان به مدت سه ماه از اصفهان به قم هجرت می‌کند و کتاب روش خوشبختی را تألیف می‌کند، همچنین مقاله ای درباره حجاب می‌نویسد که متأسفانه در نشریه چاپ نمی شود.

وی ادامه داد: بانو مجتهده امین در این حرکت، هم کار عملی، هم کار فرهنگی و هم کار سیاسی انجام می‌دهد و از ایشان، شخصیتی بسیار معنوی، علمی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی می‌سازد.

استاد جامعه‌الزهرا علیهاالسلام به عناوین پژوهشی قابل طرح درباره بانو مجتهده امین اشاره کرد و گفت: در این راستا، پژوهشگران می‌توانند تحقیق‌های تطبیقی داشته باشند، به عنوان مثال حق همسر از دیدگاه بانو مجتهده امین و دیدگاه علامه طباطبایی و یا دیگر علمای هم عصر ایشان را مقایسه کنند.

استاد طیبی افزود: درباره موضوعات پژوهشی می‌توان موضوع محور کار کرد و برخی موضوعات را به صورت خاص مورد توجه قرار داد.

وی ادامه داد: بانو مجتهده امین، کتاب تفسیر را به صورت اجتهادی نوشته، اما از آنجا که مادر است، مادرانه تفسیر کرده و تفسیر بانو مجتهده امین بر اساس نکات تربیتی است؛ نکات تفسیری بانو مجتهده امین می‌تواند موضوع پژوهش باشد.