نشست علمی « تاثیر کنشگران فمینیسم در وضعیت حجاب در ایران» به همت انجمن علمی پژوهشی زن و خانواده معاونت پژوهش جامعه الزهراء سلام الله علیها و با همکاری مرکز تحقیقات زن و خانواده در تاریخ 20 اردیبهشت ماه با حضور استاد محترم حجه الاسلام و المسلمین دکتر محمد رضا زیبایی نژاد برگزار گردید.

در این نشست که مخاطبین به صورت برخط درآن بهره مند شدند، حجه الاسلام و المسلمین دکتر زیبایی رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده به بررسی نقش کنشگران فمینیسم و اقدامات صورت گرفته توسط این جریان برای حذف پوشش و حجاب اسلامی، قبل و بعد از انقلاب، پرداختند.

ایشان با بیان اینکه نخستین چالش انقلاب اسلامی بعد از پیروزی، حجاب بود، عنوان کرد: امام خمینی (ره) در صبح ۱۵ اسفند در فیضیه این را یادآور شدند که زنان باید با حجاب اسلامی به محیط کار بروند.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده با اشاره به سیر تاریخی این اقدامات، افزود: اولین کشف حجاب در ایران توسط قره العین انجام گرفت که انگیزه های فمینیستی در آن دخیل نبود بلکه براساس اعتقادات بهایئیت در منسوخ شدن دین قبلی و بسر بردن در دوران فترت، صورت گرفت. شرکت زنان در محافل فراماسونی نیز یک نوع تنوع طلبی زنان بزرگ زاده و از خانواده های سلطنتی بود که علاقه مند به شنیدن مطالبی نو از دنیای غرب و فرهنگ غربی ومتمایز از فرهنگ سنتی ایران بوده اند، ورنگ و بویی از جنبش های زنانه غربی ومطالبات فمینیستی از جمله برابری وسهم خواهی در آن دیده نمی شود.

ایشان برخی اقدامات همانند تاسیس مدارس دخترانه جدید را زمینه ساز کشف حجاب در ایران دانسته و افزودند: تاسیس این مدارس که ابتدا برای دختران ارمنی و از زمان ناصرالدین شاه برای دختران مسلمان نیز صورت گرفت، از سوی سفارتخانه های غربی حمایت می شد و واکنش برخی علماء همانند شیخ فضل الله نوری را به همراه داشت؛ بعد ها وقتی دانش آموختگان این مدارس از طرفداران جدی کشف حجاب شدند، دلیل این مخالفت ها معلوم شد..

 در اواخر دهه ۴۰ و اوایل دهه ۵۰ که اوج جریانات فمینیستی موج دوم در اروپا و آمریکا بود، زنان این کنفدراسیون پیشنهاد دادند که موضوع زنان در کشور را در اولویت قرار دهیم و در سال ۵۵ اولین ویژه نامه این ها درباره وضعیت زنان ایران منتشر می شود. از چند ماه قبل از پیروزی انقلاب تا چند ماه بعد، کمونیست ها وارد کشور شده بودند تا کار را به دست بگیرند، این نگرانی در بین انقلابیون وجود داشت که نکند انقلاب به بیراهه رود..

حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد با بیان اینکه سخنرانی امام در ۱۵ اسفند 57، موجب شد، اعضای خانم اتحادیه ملی زنان حساس شدند و بعد از این واقعه خبرنگاران فمینیست غربی وارد کشور می شوند تا وضعیت لحظه به لحظه مبارزه زنان علیه حکم امام را منعکس کنند؛ در۱۷ و 18 اسفند تعدادی از دانشجویان علیه حجاب اجباری تحصن کردند که تعداد این افراد طبق گزارش ها قریب به ۸ هزار نفر بود.

در پی آن آیت الله طالقانی در ۱۹ اسفند ماه به بیان فلسفه حجاب پرداخت و در نهایت بیان کرد که قرار نیست حجاب توسط حکومت اجباری شود. روز بعد امام در پاسخ به سئوال دیدگاه ایشان نسبت به حجاب، دیدگاه آیت الله طالقانی را تایید کردند، در این زمان فمینیست های خارج از کشور برای متقاعد کردن دولت ایران به اجباری نکردن حجاب، وارد کشور شدند؛ ذهنیت فمینیست های غربی از ایران همان ذهنیت متاثر از شرق شناسی است و نمی توانند ورود جدی زنان به عرصه های اجتماعی را با وجود حجاب، تصور کنند.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده بیان کرد: بعد از دو سال مسکوت ماندن مسئله، در سال ۵۹ گزارشی به امام می رسد که زنان به صورت برهنه در تفرج گاه ها حضور پیدا می کنند، موضع گیری جدی امام بعد از این واقعه موجب شد، شورای زنان قانون ورود با حجاب زنان به ادارات را تصویب کند و دادستانی هم با جدیت وارد کار شود و در پاییز ۵۹ سفارتخانه های ایران در کشورهای غربی اعلام می کنند که از این پس گذرنامه هایی که فاقد عکس با حجاب باشند، باطل می شوند. این مسئله برای زنان خارج نشین ایجاد حساسیت کرد. این زنان در جلسه ای که تعداد آن به ۳۰۰ نفر می رسید گرد هم آمدند.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده افزود: پروین پایدار، افسانه نجم آبادی، هاله افشار و غیره از زنان برجسته چپ فمینیست بودند و این افراد در حال حاضر به فمینیست عملگرا معتقد هستند که بیان می کنند زنان مسلمان و غیرمسلمان ایرانی باید علیه حجاب اجباری متحد شوند.

در دهه ۱۳۷۰ در دولت مرحوم آیت الله هاشمی رفسنجانی بخش دفتر حقوق زنان در ریاست جمهوری راه اندازی می شود؛ در این مقطع برخی از زنان فمینیست به بهانه کمپین های غیر فمینیستی وارد کشور و دولت شدند و اهداف فمینیستی را دنبال کردند. همچنین سیاست نشریه های باز نیز در راستای شاخص های توسعه دنبال شد، به حدی که فمینیست های سکولار مانند مهرانگیز کار بلندگوی فمینیست ها در مجله زنان می شوند. با آمدن دولت اصلاحات فضای جامعه بازتر شد و این امکان بوجود آمد که از سال ۷۷ تشکل های مستقل راه اندازی شوند که نوشین احمدی یکی از این تشکل ها را رهبری می کرد.

از سال ۸۲ نواندیشان دینی وارد بحث حجاب می شوند و در دهه ۹۰ بحث های مربوط به همجنس گرایی مطرح می شود. در سال ۸۳ جایزه صلح نوبل به شیرین عبادی تعلق می گیرد، در حالی که سابقه کار خانم عبادی حقوق کودک و بعضا حقوق زنان بوده و هیچ فعالیتی مربوط به صلح نداشت؛ اعطای جایزه صلح نوبل به شیرین عبادی باعث شد که موضوع زنان در ایران برجسته تر شود.

از سال ۸۳ با انتقاد رهبر انقلاب از وضع حجاب، گشت ارشاد وارد میدان می شود و با آمدن دولت آقای احمدی نژاد این ورود گشت ارشاد جدی تر می شود. از سال ۸۵ جنبش های فمینیستی ایران به این نتیجه می رسند که از مسیر تشکیلات نمی توانند اهداف خود را دنبال کنند. با راه افتادن اینترنت در ایران کمپین یک میلیون امضا توسط فمینیست ها فعال می شود که مخاطب عموم مردم است، در این کمپین نیز قرار گرفتن حجاب در محور کلیدی مبارزات فمینیستی رای نمی آورد.

از دهه ۶۰ ما با شیوع ویدئو ها مواجه بودیم و ۵۰ درصد از کسانی که تلویزیون داشتند، ویدئو هم داشتند، در دهه ۷۰ ماهواره و سپس  اینترنت وارد کشور شد و از نیمه دهه ۸۰ ما وارد بحث شبکه های اجتماعی شده ایم که ابتدا فیس بوک و از اوایل ۹۰ به اینستاگرام و دیگر برنامه های می رسد.

بحث حجاب به طور جدی از انتخابات سال ۸۸ تبدیل به مطالبه فمینیستی شده و با حضور همسران کاندیداهای اصلاح طلب عدم اجباری بودن حجاب مطرح می شود.

- ظهور زنان فمینیست در قامت فتنه گران سال ۸۸

در جریان ۸۸ معلوم می شود که تعداد زیادی از معترضین فتنه سبز از زنان فمینیست هستند؛ تحلیل ما این بود که جنبش های فمینیستی در حال احیای خود هستند و می خواهند به جنبش ۸۸ خدمت کنند.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده ادامه داد: در انتخابات ۸۸ اجماعی بین فمینیست ها شکل گرفت که جریان زنان باید خود را در خدمت جنبش زنان قرار دهد تا پیروزی این جنبش بعدا خود را در خدمت جنبش زنان قرار دهد، پس از وقایع ۸۸ تعدادی از این زنان دستگیر و بعد از آزادی روانه خارج شدند که این موجب تضعیف جریان فمینیستی داخل ایران شد.

انجمن عدالت برای حقوق ایرانیان بعد از ۸۸ در خارج از کشور راه می افتد که هدف اصلی آن ها دفاع از حقوق جنسی زنان بود.

- فضای مجازی تحرکات فمینیستی را وارد فاز جدیدی کرد

از اوایل دهه ۹۰ که فضای مجازی فعال تر شده، اقدامات گروه های فمینیستی هم وارد یک فضای جدید  شده است.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده با بیان اینکه در برخی از تحلیل ها حجاب به عنوان پاشنه آشیل جمهوری اسلامی مطرح شده است، یادآور شد: کمپین های کشف حجاب و ارسال تصویر آن ها به رسانه های غربی توسط مسیح علی نژاد کلید خورد و پس از این جریان نهادهای بین المللی از این جریان حمایت کرده و به او جوایز بین المللی را اهدا می کنند.

در سال ۹۵ مسیح علی نژاد کمپین چهارشنبه های سفید را راه اندازی می کند که تحت عنوان آزادی های یواشکی با رنگ سفید مطرح شد، انتخاب رنگ سفید به معنای صلح با زنان محجبه بود، یعنی ما از حجاب شما دفاع می کنیم، شما هم از آزادی های ما دفاع کنید.

حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد خاطرنشان کرد: در سال ۹۶ ویدا موحد در خیابان انقلاب در بلندی روسری خود را سر چوب می کند و بعد از آن در چند جای دیگر هم این کار را انجام می دهند که این حرکت برد رسانه ای بین المللی پیدا می کند.

شائبه سیاسی بودن این جریان با ملاقات مسیح علی نژاد با سران آمریکا پررنگ تر می شود که این موجب انتقاد برخی از فمینیست ها شد، چرا که از نظر آنان برای دخترانی که کشف حجاب می کنند، تبعات سیاسی به بار آورده و احکام آنان سنگین تر می شود.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده تاکید کرد: کسانی مانند نوشین احمدی معتقدند که نباید حجاب به مسئله کانونی زنان تبدیل شود، چرا که زنان ده ها مسئله دارند. برخی از فمینیست ها و جامعه شناسان معتقدند که این کمپین های فمینیستی بیش از اینکه در خدمت زنان باشد، در خدمت جریانات سیاسی و حتی بازار آزاد است.

در بحث حجاب اتفاقی رخ داده که برای جریان فمینیسیتی و جریان حاکمیت بعد مهمی است و آن بحث این است که نباید حجاب را مانند حجاب صدر اسلام دید.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده تصریح کرد: در صدر اسلام با حجاب به مثابه حکم شرعی مواجهیم، امروز علاوه بر اینکه حجاب حکم شرعی است، به مثابه یک امر سیاسی هم دیده می شود.

در مشروطه به بی حجاب ها مارک غرب زدگی می خورد، در زمان رضاخان کشف حجاب با سیاست های او گره می خورد، در دهه ۴۰ و ۵۰ مبارزه با رژیم شاه با بحث حجاب پیوند می خورد، زمانی که به حکومت جمهوری اسلامی می رسیم، موضع گیری های امام و حاکمیت حجاب را به نماد زن مسلمان انقلابی تبدیل می کند.

اینکه حجاب نماد زن انقلابی است باعث می شود که هر کس انگیزه مقابله با انقلاب دارد، سراغ حجاب می رود و فردا اگر حاکمیت از بحث حجاب کوتاه آمد، به منزله شکست انقلاب قلمداد می شود و من این سخن را به رهبر معظم انقلاب عرض کردم.

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده ادامه داد: ایشان به بنده حاشیه زدند که گویا تصور کردید که ما حجاب را به امری نمادین تبدیل کردیم، در حالی که جریانات چپ، حجاب را به امری نمادین تبدیل کرده اند که شکست حجاب را به مثابه شکست انقلاب قلمداد کنند؛ من بعد از مطالعه درباره این موضوع به این نتیجه رسیدم که حق با رهبر معظم انقلاب است؛ اگر حجاب تبدیل به امری نمادین شود، چند اتفاق می افتد، نخست اینکه خود این مسئله برای انقلابیون و ضد انقلاب حیثیتی می شود، اثر دیگر این است که مطالبات فمینیستی به حاشیه برود.

وی تاکید کرد: نباید تصور شود که اگر حاکمیت از بحث حجاب تنازل کند، دیگر مسئله ای وجود ندارد؛ مسائل دیگر محور تخاصم خواهد بود. کشوری که بیشترین درصد شیعه را دارد جمهوری آذربایجان است که متینگ های همجنس گرایی در آن برگزار می شود، اگر ما هم از حجاب کوتاه بیاییم، باید زیر بار دیگر مسائل نیز برویم.

حجت الاسلام والمسلمین زیبایی نژاد اظهار داشت: به قول رهبر انقلاب اگر ما از حجاب کوتاه بیاییم، وضع ما به مراتب بدتر از کشورهای اسلامی و ترکیه می شود، چراکه بحث های سیاسی هم مطرح می شود.